HINDI ko palalampasin ang buwan ng Marso na hindi itinatampok sa kolum na ito ang pag-gunita ng International Women’s Day at ng Women’s Month. Sa buong mundo, dinaraos ang IWD sa ika-8 ng Marso.

Dito sa Pilipinas, mas bongga ang mga selebrasyon dahil isang buwan na kulay lilak ang halos lahat ng opisinang gobyerno para kilalanin ang natatanging ambag ng mga kababaihan.

Alam n’yo ba na napakalaki ang ginampan papel ng mga kababaihan noon para lang makaboto sila? At ‘yun ngang tigil-trabaho ng libo-libong kababaihan na nagtatrabaho sa textile industry sa Russia noong 1917, na kinikilala bilang isa sa mitsa ng Russian Revolution.

Hindi naman nagpahuli ang mga babaeng bayani nating sina Melchora Aquino, Gabriela Silang at Gregoria de Jesus. Dagdagan ko pa ng isa, si Aguada Kahabagan, ang kaisa-isang babae sa listahan ng mga heneral noong Philippine Revolution. Sobrang giting n’ya, ang tawag nga sa kanya ay “Tagalog Joan of Arc”, sa pangunguna n’ya sa mga labanan sa San Pablo, Laguna.

Ngayong 2023, ang tema ng selebrasyon ng Women’s Month natin ay Women Empowerment tungo sa pagkakapantay ng mga kasarian (gender equality) at isang lipunan na kabilang ang lahat (inclusive society).

Ang ganda ng laro ng mga salita sa tema. Ayon sa Philippine Commission of Women o PCW, ang WE ay pwedeng Women Empowerment o kaya ay Women and Everyone. O ang payak na kahulugan ng ordinaryng salitang “we” sa tagalog ay “tayo”. Tayong lahat, babae o lalaki, kahit ang LGBTQA communities ay kasama sa “we”.

Lampas kalahati ng populasyon natin ay mga babae. Bukod sa ambag nila sa ekonomya dahil sa kanilang trabaho, ang kababaihan ang nagtataguyod ng tahanan, ang nangangalaga sa kalusugan ng pamilya at maaasahang sandalan ng bawat anak.

Bagaman kayang gawin ng isang babae ang lahat ng gawain ng lalaki, hindi away ng mga kasarian ang itinutulak natin.

Magiging buo lang ang pamilya, ang komunidad at ang bansa, kung ang ambag ng mga kababaihan ay kinikilala at pinahahalagahan.

Noong 2020, nanalasa ang COVID-19 at grabeng napuruhan ang mga negosyo; nang mga panahong iyon, halos bawat negosyo ay pare-pareho ang tinamong perhuwisyo. Walang operasyon, walang kita.

Ganito ang aktuwal na nangyari sa mga distrito ng Ermita at Malate, ang sentro ng aliwan sa Maynila na binansagang Tourist Belt. Nagsara ang mga bars at restaurants, at libu-libo ang nawalan ng trabaho.

‘Yun ang akala natin.

Malaki ang posibilidad na may katotohanan ang mga bulung-bulungan tungkol sa nightclubs na hindi lamang ang alak, karaoke at kakuwentuhan ang iniaalok kundi maging sex sa kanilang VIP rooms. Ang ilan sa mga ito, malaki ang kinita sa ‘back offices’ ng mga lehitimong establisimyento na nanatiling bukas para magsilbing “red carpet” entrance patungo kung nasaan ang tunay na aksiyon – ang second floor!

Pero ibang kuwento na iyon para sa ibang araw.

Agresibong comeback

Ngayong binawi na ng gobyerno ang mga paghihigpit ng pandemya sa mga videoke bars at nightclubs, ito ang palihim na nangyayari, ayon sa mga espiya ng Firing Line.

Sa isang panig, nariyan ang guest relations officers na balik-trabaho na makalipas ang dalawang taon ng sapilitang pamamahinga, walang pera at desperado. Sa kabilang banda, nariyan ang mapeperang kliyente na pawang dayuhan, karamihan ay Chinese, Koreans, at Japanese. Nagbalik na nga ang mga KTV bar, sa paraang mas agresibo, mas malakas ang loob kumpara sa operasyon ng mga ito bago ang pandemya, para marahil makabawi sa matinding pagkalugi!

Para masigurong bawing-bawi ang lahat, nagsisikap ang GROs na mabigyan ang mga kliyente ng “happy ending” para makumbinse ang mga itong magpabalik-balik. Hindi siyempre mauutakan ang mga parukyano, kukuha ng VIP rooms at mag-o-order ng bote-bote ng tequila bilang ladies’ drink upang sa huli, wala nang pangingimi ang GROs na itodo ang kanilang serbisyo, na mula sa pagiging entertainers ay nagiging prostitutes.

Nakalulungkot ang kuwentong ito para sa mga nagtatrabaho sa bar, pero ang mga may-ari ng bar at kanilang managers, kundi man kinukunsinti ang ganitong gawain ay nagbubulag-bulagan na lang.

Inaalok pa nga nila ang tourist guides at bira maki (salitang Japanese sa mga taong namimigay ng leaflets para sa impormasyon) ng 10-porsiyentong komisyon para maghakot ng mas maraming matatakaw sa laman, este, kliyente.

Sabi ng aking mga espiya na ang ilan sa bars na ito ay matatagpuan sa ikalawang palapag ng mga gusali sa J. Bocobo Street sa Malate. Ang ilan pa, naroroon naman daw sa A. Mabini Street.

Dapat na silipin ng pulisya at ng National Bureau of Investigation ang mga mapang-abusong gawaing ito laban sa kababaihan at tuluyan nang ipahinto ang kalokohang ito.

Sakit ng ulo ng barangay

Dalawang magkatapatang gay bars sa Remedios Street, Malate, ang sakit ng ulo ngayon ng mga opisyal ng isang Barangay.

Bukod sa maiingay nilang loudspeakers, nagdudulot din sila ng pagsisikip ng trapiko dahil sa sangkatutak na mga motorsiklong naghambalang sa lugar.

Ito lang marahil ang lugar sa metropolis na may pagsisikip ng trapiko mula hatinggabi hanggang madaling araw dahil ang mga bar na ito ay bukas simula 10:00 ng gabi hanggang 8:00ng umaga.

Bukod pa diyan, sobrang dumi pa ng lugar dahil sa sangkatutak na polystyrene coffee cups, plastic bottles, soda cans, at upos ng sigarilyo na tinatangay ng hangin sa kalsada galing sa harap ng mga nabanggit na establisimyento.

Panahon nang kumilos ang Manila City Hall at tulungan ang mga opisyal ng barangay sa pagresolba sa problemang ito.

* * *

SHORT BURSTS. Para sa mga komento o reaksiyon, mag-email sa [email protected] o mag-tweet sa @Side_View.

SHABU rito, shabu roon. Kahit saan bumaling, nagkalat ang droga kaya hindi maipagkakaila na alumpihit ang Philippine National Police kung paano ito susugpuin.

Ang problema sa droga ay parang sunog na kapag ‘di agad naapula ay lalaki, lilipat sa mga kapitbahay na agad madaramay at masusunog ang buong komunidad.

Kaya kapag ang drugs ay napabayaang kumalat sa mga lansangan, lumaki at lumala, aba’y dadami ang krimen – damay, apektado ang ‘peace and order’ sa kapaligiran.

Para tugunan ang illegal drugs, kung ano-anong estratehiya ang ikinakasa ng PNP officials pero tila wa-epek dahil imbes na masugpo, lalong lumalala ang bawal na droga na maging ang ilang pulis na dapag sumusugpo sa pagkalat ay kabilang na sa dahilan nang pagkalat nito.

Kung basehan ang lumalalang drug problem, maliwanag na talunan ang PNP sa giyera laban sa illegal drugs pero hindi dapat mawalan ng pag-asa ang pulisya.

Kailangan lang maging mayaman ang kaisipan ng police officials hinggil sa mga pamamaraan na maaaring gawin pa para matuldukan ang drug problem.

Tulad halimbawa ng estratehiyang isinulong ni P/BGen. Ponce Rogelio “Pojie” Peñones, director ng Northern Police District na naging matagumpay sa kanyang area of responsibility.

Imbes na users, ang tinarget, concentration ng bawat operasyon na isinasagawa ng mga pulis ng NPD ay ang source o pinagmumulan ng droga – drug dealers na tinawag na high value individuals o HVIs.

Pag-upo ni Peñones noong nakaraang August 2022, sinimulan ang pag-hunting sa HVI targets. Sa halos 400 HVIs, isa na lamang ang natitirang hinahanap ng NPD cops.

Nawalis na ang HVIs kaya ang drug problem sa CAMANAVA ay unti-unting nasosolusyonan. Ang next strategy, guwardiyado ng mga pulis ang borders para ‘di makapasok ang droga sa AOR ng NPD, ayon kay Peñones.

Bumaba rin ang insidente ng krimen sa mga lungsod ng Caloocan, Malabon, Navotas at Valenzuela o CAMANAVA dahil sa pinaigting na ‘anti-drugs and criminality campaign’ na ipinag-utos ng NPD top cop.

Dahil sa matagumpay ang estratehiyang ito, ang NPD ay ginawaran ng National Capital Region Police Office ng parangal bilang “Top Metro Manila HVI Hunter.”

Ibang klase ang liderato ni P/BGen. Pojie Peñones na worth emulating.

MISTULANG may “kumpas” nang pagdidiin laban kay Negros Oriental 3rd District Rep. Arnolfo Teves Jr. matapos ang pangyayari sa nasabing lalawigan.

Ilang linggo lamang kasi ang nakalipas mula nang mapaslang si Negros Oriental governor Roel Degamo,  tila madaliang nakahanap ng masisisi ang mga awtoridad sa insidente.

Sunod-sunod ang mga pagdikdik sa mambabatas gayong malabnaw ang pagkakatimpla ng mga eksena.

Oo, magkatunggali ang dalawa sa politika at heto marahil ang isang dahilan kung bakit “easy target” si Teves sa insidente. Pero kung susuriin ang mga pangyayari, mukhang hilaw ang pagtunton kay Teves bilang mastermind sa nangyari.

Una, walang makitang motibo sa pagpaslang. Kung usaping politika ang susuriin, hindi naman naupo bilang gobernador si Pryde Henry Teves, kapatid ng kongresista, sa pagkamatay ni Degamo. Ito kasi ang nasa isipan ng karamihan lalo’t naging gobernador si Pryde Henry sa rehiyon.

Pero nu’ng idineklara ng Comelec na si Degamo ang nanalo bilang governor ng Negros Oriental noong 2022, wala nang pinanghahawakang posisyon si Pryde Henry. Ang vice governor ang pumalit kay Degamo dahil sa mga pangyayari.

Pangalawa, pilit ang pagdikdik kay Rep. Teves dahil ilang araw mula nang mangyari ang insidente kay Degamo, bigla na lang ni-raid ang compound ng kongresista. Ito raw ay dahil sa mga diumano’y iligal na armas at mga bala.

Sa isang CCTV footage na ipinamahagi ni Atty. Ferdinand Topacio, legal counsel ni Teves, kahina-hinala ang naging aksyon ng mga nang-raid sa bahay ng mambabatas sa Bayawan Negros Oriental.

Bakit naman? Kasi pinalabas ang lahat ng tao, kasama na ang mga abogado at iba pang witness—na labag sa pag-conduct ng ganitong searches. Makikita pa sa footage na may malalaking bag na sukbit ang mga nang-raid.

Ano ang laman ng mga bag?

Matapos ang isang oras, may nakita diumanong  iligal na mga armas.

Hinuli ng mga awtoridad ang secretary ni Teves pero daglian ding pinalaya dahil sa kawalan ng ebidensya—ayon mismo sa statement ng Philippine National Police at Department of Justice.

Pangatlo, bigla na lang nagsulputan ang mga kaso laban kay Teves matapos ang insidente. Sinampahan agad siya ng kaso ukol sa mga insidente noon pang 2019. Kahina-hinala ang pagsulpot ng mga kaso, lalo’t isinampa ito matapos ang pangyayari kay Degamo.

Malagim ang sinapit ni Degamo nitong Marso at dapat lang mabigyan ng hustisya.

Pero hanggang hindi natutunton ang totoong salarin, walang tayong makakamit na tunay na hustisya.